METODY SZACOWANIA CEN

Polski system prawny ustanowił pięć metod szacowania dochodów podatników w zakresie cen transferowych.

Podstawę prawną stanowią rozporządzenia Ministra Finansów:

- dla osób prawnych:

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (tekst jednolity Dz.U. z 2014 r. poz. 1186)

- dla osób fizycznych

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób fizycznych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób fizycznych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (tekst jednolity Dz.U. z 2014 r. poz. 1176).

Polskie przepisy podatkowe w zakresie cen transferowych mają swoje źródło w Wytycznych OECD, które jako podstawową zasadą uznają arm's length principle. Ogólnie rzecz ujmując, zasadę tę można określić jako zasadę ceny rynkowej, co oznacza, iż podmioty gospodarcze dokonujące transakcji z jednostkami powiązanymi powinny ustalać ceny w taki sposób, w jaki zostałyby one ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi.

Przytoczone akty prawne wyróżniają metody podstawowe określania dochodów oraz metody zysku transakcyjnego.

METODY PODSTAWOWE:

  • metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej
  • metoda ceny odsprzedaży
  • metoda rozsądnej marży "koszt plus"

METODY ZYSKU TRANSAKCYJNEGO

  • metoda podziału zysków, którą określa się za pomocą:
    - analizy rezydualnej
    - analizy udziału
  • metoda marży transakcyjnej netto.

 
METODA PORÓWNYWALNEJ CENY NIEKONTROLOWANEJ

Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej polega na porównaniu ceny przedmiotu transakcji ustalonej w transakcjach między podmiotami powiązanymi z ceną stosowaną w porównywalnych transakcjach przez podmioty niezależne i na tej podstawie określeniu wartości rynkowej przedmiotu transakcji zawartej między podmiotami powiązanymi.

Porównania dokonuje się na podstawie cen, jakie stosuje dany podmiot na danym lub porównywalnym rynku w transakcjach z podmiotami niezależnymi (wewnętrzne porównanie cen), lub na podstawie cen, jakie stosują w porównywalnych transakcjach inne niezależne podmioty (zewnętrzne porównanie cen).

METODA CENY ODPRZEDAŻY

Metoda ceny odprzedaży polega na obniżeniu ceny określonej w transakcji danego podmiotu z podmiotem niezależnym, dotyczącej dóbr lub usług nabytych uprzednio przez ten dany podmiot od podmiotu z nim powiązanego, o marżę ceny odprzedaży. Tak ustalona cena może być uważana za cenę rynkową określoną w transakcji danego podmiotu z podmiotem z nim powiązanym.

Marża odprzedaży powinna uwzględniać koszty bezpośrednie i pośrednie poniesione przez dany podmiot w transakcji odprzedaży oraz marżę zysku właściwą dla danego rodzaju transakcji. Jeśli przed odprzedażą podmiot dokonał przetworzenia produktu lub w inny sposób przyczynił się do zmiany jego wartości, zmiana ta powinna zostać uwzględniona w wysokości marży odprzedaży.

Marża ceny odprzedaży nie obejmuje wydatków stanowiących równowartość ceny przedmiotu transakcji oraz kosztów ogólnych zarządu, to jest kosztów działania jednostki jako całości oraz kosztów zarządzania tą jednostką.

Marżę ceny odprzedaży ustala się poprzez odniesienie do poziomu marży, jaką ten sam podmiot stosuje w porównywalnych transakcjach zawieranych z podmiotami niezależnymi, lub marży stosowanej w porównywalnych transakcjach przez podmioty niezależne.

Przy określaniu wysokości marży ceny odsprzedaży, powinno uwzględniać się w szczególności:

  • czynniki związane z upływem czasu między pierwotnym zakupem a odsprzedażą, w tym dotyczące zmian na rynku w zakresie kosztów, kursów walut, inflacji;
  • zmiany stanu i stopnia zużycia rzeczy lub praw będących przedmiotem transakcji, w tym będące wynikiem postępu technologicznego w danej dziedzinie;
  • wyłączne prawdo odsprzedawcy do sprzedaży określonych rzeczy lub praw, mogące wpływać na decyzję o marży.

Metodę ceny odprzedaży stosuje się zazwyczaj w przypadku transakcji, w których jeden z podmiotów powiązanych pełni rolę dystrybutora, który najpierw nabywa towary od podmiotu powiązanego, a następnie odprzedaje je do podmiotów niepowiązanych.

METODA KOSZT PLUS

Metoda rozsądnej marży („koszt plus”) polega na ustaleniu ceny sprzedaży rzeczy i praw oraz świadczenia usług w transakcji danego podmiotu z podmiotem powiązanym na poziomie sumy bazy kosztowej i narzutu zysku, porównywalnych do bazy kosztowej i narzutu zysku ustalanych pomiędzy podmiotami niezależnymi, które uwzględniają porównywalne funkcje, ponoszone ryzyka oraz angażowane aktywa.

Przez bazę kosztową w tej metodzie rozumie się sumę kosztów bezpośrednio związanych z nabyciem lub wytworzeniem we własnym zakresie przedmiotu transakcji oraz kosztów pośrednich, z wyłączeniem kosztów ogólnych zarządu, to jest kosztów działania jednostki jako całości oraz kosztów zarządzania tą jednostką.

W metodzie rozsądnej marży narzut zysku jest kalkulowany w oparciu o bazę kosztową.

Narzut zysku w stosunku do określonej bazy kosztowej ustala się poprzez odniesienie do poziomu zysku, jaki ten sam podmiot stosuje w porównywalnych transakcjach z podmiotami niezależnymi, lub zysku stosowanego w porównywalnych transakcjach przez podmioty niezależne.

METODA PODZIAŁU ZYSKU

Metoda podziału zysku polega na określeniu łącznego zysku osiągniętego przez podmioty powiązane w wyniku danej transakcji, a następnie dokonanie podziału tego zysku pomiędzy te podmioty w sposób, w jaki dokonałyby tego podmioty niezależne.

Łączne zyski określa się przy zastosowaniu wspólnego standardu rachunkowości i wspólnej waluty, jeżeli podmioty powiązane, dla których ten zysk jest wyznaczany, stosują wspólny standard rachunkowości i prowadzą księgi rachunkowe we wspólnej walucie. W przeciwnym przypadku łączne zyski określa się przez zastosowanie jednego ze standardów rachunkowości oraz jednej z walut stosowanych przez podmioty powiązane.

Proporcjonalnego podziału zysków, który stosowałyby niezależne podmioty uczestniczące w danej transakcji (transakcjach), dokonuje się za pomocą:

  • analizy rezydualnej, w której suma zysków uzyskanych w związku z daną transakcją (transakcjami) przez podmioty powiązane uczestniczące w tej transakcji (transakcjach) dzielona jest w dwóch etapach:
    • w pierwszym etapie każdemu uczestnikowi transakcji przypisuje się podstawowy zysk odpowiedni dla danego rodzaju transakcji, jaki osiągają podmioty niezależne, pełniąc rutynowe funkcje, angażując typowe aktywa oraz ponosząc standardowe ryzyko w tego rodzaju transakcjach
    • w drugim etapie wszelkie pozostałe po podziale w pierwszym etapie zyski dzielone są pomiędzy podmioty powiązane uczestniczące w danej transakcji zgodnie z zasadami, jakie ustaliłyby podmioty niezależne uczestniczące w takiej transakcji;
  • analizy udziału - która dzieli między podmioty powiązane połączony zysk z transakcji, której przedmiotem są dobra wytworzone lub ulepszone przez te podmioty, w oparciu o względną wartość działań podjętych przez każdy z powiązanych podmiotów.

Podziału zysków dokonuje się przez określenie przychodów uzyskanych przez każdy z podmiotów powiązanych oraz poniesionych kosztów związanych z daną (danymi) transakcją (transakcjami). W przypadku gdy koszty związane z transakcją (transakcjami) przekraczają związaną z nią (nimi) sumę przychodów, podziałowi podlega strata.

METODA MARŻY TRANSAKCYJNEJ NETTO

Metoda marży transakcyjnej netto polega na badaniu marży zysku netto, jaką uzyskuje podmiot w transakcji lub transakcjach z innym podmiotem powiązanym i określeniu jej na poziomie marży, jaką uzyskuje ten sam podmiot w transakcjach z podmiotami niezależnymi, lub do marży uzyskiwanej w porównywalnych transakcjach przez podmioty niezależne.

Marżę transakcyjną netto określa się poprzez odliczenie od przychodu osiągniętego w wyniku transakcji kosztów poniesionych w celu osiągnięcia tego przychodu, w tym także kosztów ogólnego zarządu (podlegają one odliczeniu zgodnie z wskaźnikiem przychodu z danej transakcji do przychodu ogółem).

Stosując metodę marży transakcyjnej netto, należy uwzględnić różnice między podmiotami, których marże są porównywalne, a w szczególności należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak:

  • konkurencja ze strony innych uczestników rynku i dóbr zamiennych;
  • skuteczność i strategia zarządzania;
  • pozycja rynkowa;
  • różnice struktury kosztów i kosztu pozyskania kapitału;
  • stopień doświadczenia w działalności.